Shënjat (Simptomat)
|
 1. Dobësi e theksuar, lodhje
|
|
 2. Ikter (ngjyrë e verdhë e lëkurës dhe e syve)
|
|
 3. Nauze, Të vjella, Diarre –Heqje barku
|
|
 4. Ndjenjë rendimi në anë e djathtë të sipërme të barkut
|
|
 5. Urinë me ngjyrë të errët (si konjak)
|
|
 6. Feçe pa ngjyrë (jashtqitjet si stuko)
|
|
 7. Mungesë oreksi
|
|
 8. Temperaturë
|
Hepatiti akut çfaqet pak javë deri muaj pas hyrjes së virusit të hepatitit tek trupi i njeriut .mundet të mow ekzistojnë shenja (simtoma) ose të jenë të lehta dhe jo të veçanta. Disa herë hepatiti akut kalon pa shkaktuar dëmtim të përhershëm në mëlçi. Format e tjera të hepatitit mundet të qendrojnë për shumë vjet (hepatit kronik) duke shkaktuar zhvillimin e indit fibroz (ulçera) në mëlçi cerozë (cirrhosis) dhe në rastet më të rënda humbjen e funksionit të mëlçisë, kancer dhe vdekjen. Hepatiti kronik shkaktohet nga viruset e hepatitit B, C dhe D dhe përbën problem publik shëndetsor botëror .
Si ngjitet (Si transmetohet)
Virusi i hepatitit A dhe i hepatitit E ngjitet ( transmetohet) me:
- Me konsumin e ushqimit ose ujit ku në një farë mënyre kanë ardhur në kontakt me feçet (fekalet) e njeriut që vuan nga hepatiti A.
- Me kontaktin e afërt me person që ka hepatit A ose me kontakt seksual (oral-anal).
- Rallë me gjakun (me përdorimin e shiringave tek përdoruesit e substancave narkotike) gjatë kohës së periudhës fillestare të sëmundjes.
Virusi i hepatitit B ngjitet (transmetohet):
- Me kontakt seksual pa përdorimin e prezervativit me person që është infektuar me virusin.
- Me përdorimin e përbashkët të shiringave, ageve ose sendeve të tjera të mprehta.
- Nga nëna e infektuar tek fëmija gjatë lindjes.
- Me përdorimin e përbashkët të sendeve personale (brisqe, furçë dhëmbësh, prerëse e thonjve).
- Me transfuzionet e gjakut ose derivatëve të tij (në mënyrë të veçantë shumë rrallë për shkak kontrollit sistematik te qendrat e Dhënies së Gjakut)
Virusi i hepatitit C ngjitet (transmetohet):
- Me sendet e ndotura me gjak (p.sh. përdorim i përbashkët i shiringave tek personat përdorues intravenozë të substancave narkotike, brisqe, furçë dhëmbësh, age)
- Me transfuzionet e gjakut ose derivatëve të tij (në mënyrë të veçantë shumë rrallë për shkak kontrollit sistematik te qendrat e Dhënies së Gjakut)
- Rrallë me kontakt seksual pa përdorimin e prezervativit me person që është infektuar nga virusi.
- Rrallë nga nëna e infektuar tek fëmija gjatë lindjes.
Virusi i hepatitit B kërkon prezencën e virusit të hepatitit B brenda trupit të njeriut që të çfaqet dhe ngjitet:
- Me kontaktin me gjak të infektuar (përdorim intravenoz i substancave narkotike , transfuzione gjaku)
- Me kontakt seksual
- Nga nëna e infektuar tek i porsalinduri gjatë kohës së lindjes.
Përballimi
Për përballimin e sëmundjes kërkoni ndihmë mjeksore. Nëvojë për mjekim të posaçëm medikamentoz ka një përqindje e rendesishme e të sëmurëve me hepatit kronik. Dhënia e mjekimit jepet nga mjekë të kualifikuar dhe gjithmonë nën ndjekje mjeksore.
Masa profilaktike
Për hepatitin A dhe hepatitin E
- Lani duart tuaja para pregatitjes dhe konsumit të ushqimit dhe pas çdo përdorimi të WC-es, ndërrim i pelenës tek fëmijët ose përdorim të prezervativit.
- Nëqoftëse do të gjendeni në vendet ku çfaqet shpesh, pini ujë të ambalazhuar në shishe, mos përdoni copa akulli dhe mos lani fruta dhe perime me ujë çezme.
- Evitoni ndarjen e ushqimeve, pijeve dhe cigareve me të tjerët.
- Në rastin e shkatërrimeve natyrale ku rrjeti i furnizimit me ujë (ujësjellësi) dhe i drenazhit mundet të ketë pësuar deme, këshillohuni me autoritetet lokale më posaçmërinë e ujit të pijshëm.
- Virusi i hepatitit A inaktivizohet në moment me zierjen e ujit ushqimeve, me pasterizimin dhe me përdorimin e klorinës shtepiake (për sipërfaqet) .
Për hepatitin B
- Vaksinimi përbën masën më të mirë të parandalimit
- Në rast se përdorni substanca narkotike me rrugë intravenoze, mos ndani age, shiringa ose sende të tjera dhe vaksinohuni për hepatitin A dhe B .
- Në çdo lloj kontakti seksual, përdorni prezervativ gjatë gjithë zgjatjes së këtij kontakti .
- Mos ndani brisqe, furçë dhëmbësh, prerëse të thonjve, e tj.
- Mendoni rreziqet nëqoftëse deshironi të bëni tatuazh ose shpim të pjesëve të ndryshme të trupit (sigurohuni se mjetet që do të perdoren të jenë sterile).
- Nëse jeni profesionist i sektorit shëndetsor vaksinohuni për hepatitn B
- Nëse ekspozoheni tek virusi i hepatitit B, ekziston mënyra e profilaksisë (me dhënien e hyperimunizimit me gama globulina dhe fillimit të njëkohshëm të vaksinimit)
Nëse jini bartës i hepatitit B
- Të mos beheni dhurues gjaku ose dhurues organesh.
- Mos ndani me të tjerë sende tuaja personale ku mundet të kenë gjak mbi to (p.sh. brisqe, furçë dhëmbësh, prerëse të thonjve)
- Pastroni çdo plagë të hapur ose traumë dhe pastroni spërkatjet e gjakut me klorinë të koncentruar.
- Vaksinohuni për hepatitin A .
Nëse jini shtatzënë:
- Vizitohuni për hepatitin B nëna me hepatit B mund të transmetojnë sëmundjen tek fëmijët e tyre gjatë kohës së lindjes.
Për hepatitin C sëmundje infektive
- Në rast se përdorni substanca narkotike me rrugë intravenoze, mos ndani age, shiringa ose sende të tjera .
- Mos ndani me të tjerë sende tuaja personale ku mundet të kenë gjak mbi to (p.sh. brisqe, furçë dhëmbësh, prerëse të thonjve)
- Mendoni rreziqet nëqoftëse deshironi të bëni tatuazh ose shpim të pjesëve të ndryshme të trupit (sigurohuni se mjetet që do të perdoren të jenë sterile).
- Në çdo lloj kontakti seksual, përdorni prezervativ gjatë gjithë zgjatjes së këtij kontakti .
Për hepatitin D
- Vaksinimi për hepatitin B është mënyra e vetme e parandalimit
- Në bartës aktualë kronikë të hepatitit rekomandohet të evitojnë zakone të rrezikut të lartë të infektimit me virusin e hepatitit D (p.sh. evitimin e përdorimit të substancave narkotike me rrugë intravenoze)
Kur duhet të konsultoheni me mjekun tuaj
Nëqoftëse ekzistojnë shënja serioze (të vjella të vazhdueshme, zverdhje e lëkurës, komplikacione) duhet të shtrohet në spital. Nëqoftëse dyshoni se jini ekspozuar nga virusi i hepatitit B kërkoni menjëherë ndihmë mjeksore pasi është e mundur të jepet mjekim i cili është me i efektshëm në 48 orët e para .
Vaksinat
Hepatiti A
Për parandalimin e hepatitit A ekziston vaksinë e efektshme dhe e sigurtë. Duhen 2 doza me interval 6 muaj - 1 vit të cilat mbrojnë për një periudhë kohe të madhe (20 vjet). Mbrojtja fillon 4 javë pas dozës së parë të vaksinës, gjë të cilën duhet ta kenë parasysh ata që kanë ndërmend të udhëtojnë në shtetet ku hepatiti A është i shpeshtë.
Grupet që duhet të vaksinohen për hepatitin A janë kryesisht:
- Ata që synojnë të udhëtojnë në vendet me shpeshtësi të madhe të çfaqjes së hepatitit A.
- Të gjithë personat e ndjeshëm që vijnë në kontakt me të sëmurë me hepatit akut A.
- Konviktorët dhe personeli i institucioneve për persona me aftësi të kufizuara
- Perdorues të substancave intravenoze, burrat homoseksualë, të sëmurë kronikë me hepatit .
- Punonjës në laboratorë të cilët manipulojnë materjale që është e mundur të përhapin sëmundjen .
Hepatiti B
Ekziston vaksina rezultative dhe e sigurtë për hepatitin B. Aplikohet në tre doza intramuskulare (0,1 dhe në 6 muaj) Sot është i detyrueshëm vaksinimi i foshnjave dhe fëmijve dhe rekomandohet tek personat që u përkasin grupeve me rrezik të rritur, si:
- Punonjës në institucione mjeksore ,kurative (mjekë, infermierë, personeli i laboratorëve, studentë të profesioneve mjeksore)
- Mjekët dentistë dhe personeli ndihmës në kontakt direkt me të sëmurë
- Personeli dhe konviktorët e institucioneve për personat me prapambetje mendore
- Personeli i qëndrave të pritjes së refugjateve dhe emigranteve , të burgosur dhe personeli i burgjeve në kontakt të afërt me persona të rrezikut të lartë (p.sh. perdorues intravenozë të substancave narkotike)
- Të sëmurë me hemodializë ose ata që kryejnë trasfuzione gjaku të shpeshta
- Persona në kontakt shumë të afërt (seksual ose familjar) me bartës të virusit
- Homoseksualët, personat e përdalë, perdorues intravenozë të substancave narkotike
- Persona me (partnerë) dashnorë të shumtë dhe në veçanti nëse kanë edhe semundje tjetër të transmetuar me rrugë seksuale.
- Udhëtarë në vendet ku sëmundja çfaqet shpesh.
- Të sëmurë kronikë me hepatit (ata që kanë hepatit B)
- Të sëmurët që ka mundësi të bëjnë transplantim të organeve ose të indeve.
Hepatiti C
Nuk ka vaksinë për Hepatitin C
Hepatiti D
Për hepatitin D frekomandohet vaksina e hepatitit B pasi virusi i hepatitit D kërkon prezencën e virusit të hepatitit B në trupin e njeriut për tu çfaqur.
Hepatiti E
Nuk ka vaksinë për Hepatitin E
Referenca bibliografike
keelpno
nhs
cdc
